अरण्यऋषी : मारुती भुजंगराव चितमपल्ली | Maruti Chitampalli Information 2025

मारुती भुजंगराव चितमपल्ली Maruti Chitampalli Information 2025 (५ नोव्हेंबर १९३२ – १८ जून २०२५) हे महाराष्ट्रातील एक प्रख्यात पर्यावरणप्रेमी, वन्यजीव अभ्यासक आणि मराठी साहित्यिक होते. त्यांना ‘अरण्यऋषी’ या उपाधीने ओळखले जात असे. त्यांनी आपले संपूर्ण जीवन निसर्गसंवर्धन, वन्यजीव संरक्षण आणि मराठी साहित्यातील निसर्गलेखनासाठी समर्पित केले.

प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण Maruti Chitampalli Information 2025

चितमपल्ली यांचा जन्म सोलापूर येथे एका मध्यमवर्गीय कुटुंबात झाला. त्यांच्या आईने त्यांच्यात लहानपणापासूनच निसर्गप्रेमाची बीजे रोवली. त्यांनी कोइंबतूर येथील स्टेट फॉरेस्ट कॉलेजमध्ये १९५८ मध्ये वनशास्त्राचे शिक्षण घेतले आणि १९६० मध्ये महाराष्ट्र शासनाच्या वनविभागात सेवा सुरू केली. सेवेच्या काळात त्यांनी कोकण, विदर्भ आणि इतर भागांतील जंगलांमध्ये काम केले.

वनसेवा आणि निसर्गसंवर्धन Maruti Chitampalli Information 2025

३६ वर्षांच्या सेवाकाळात चितमपल्ली यांनी नवेगाव राष्ट्रीय उद्यान, नागझिरा अभयारण्य, कर्नाळा पक्षी अभयारण्य आणि मेळघाट व्याघ्र प्रकल्पाच्या विकासात मोलाचे योगदान दिले. त्यांनी वन्यजीवांसाठी अनाथालये स्थापन केली आणि आदिवासी समुदायांशी संवाद साधून त्यांच्या ज्ञानाचा उपयोग निसर्गसंवर्धनात केला.

हे ही वाचा : कान्हा नॅशनल पार्क कान्हा नॅशनल पार्क मध्य प्रदेश माहिती | Kanha National Park Madhya Pradesh 2024

साहित्यिक योगदान

चितमपल्ली हे मराठी निसर्गलेखनाचे अग्रणी लेखक मानले जातात. त्यांच्या ‘पक्षी जाय दिगंतरा’ (१९८१) या पुस्तकाने मराठी वाचकांना पक्षीजीवनाच्या अद्भुत जगात नेले. त्यांनी ‘पक्षीकोश’, ‘प्राणीकोश’ आणि ‘वृक्षकोश’ यांसारख्या कोशांची निर्मिती केली, ज्यात त्यांनी आदिवासी भाषांतील शब्दांचा समावेश करून मराठी भाषेला समृद्ध केले.

पुरस्कार आणि सन्मान

चितमपल्ली यांना २०२५ मध्ये भारत सरकारने ‘पद्मश्री’ पुरस्काराने सन्मानित केले. त्यांनी २००६ मध्ये अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाचे अध्यक्षपद भूषवले. त्यांच्या योगदानासाठी महाराष्ट्र शासनाने ‘विंदा करंदीकर जीवनगौरव पुरस्कार’ प्रदान केला.

शेवटची वर्षे आणि निधन

सेवानिवृत्तीनंतर चितमपल्ली नागपूर येथे वास्तव्यास होते, परंतु प्रकृतीच्या कारणास्तव त्यांनी सोलापूरला स्थलांतर केले. १८ जून २०२५ रोजी वयाच्या ९३ व्या वर्षी त्यांचे निधन झाले. त्यांच्या निधनाने महाराष्ट्राने एक महान निसर्गप्रेमी आणि साहित्यिक गमावला आहे.

वारसा Maruti Chitampalli Information 2025

चितमपल्ली यांचे कार्य आणि लेखन आजही निसर्गप्रेमी, विद्यार्थी आणि संशोधकांसाठी प्रेरणास्त्रोत आहे. त्यांनी निसर्गाच्या गूढतेला शब्दरूप दिले आणि मराठी साहित्याला एक नवीन दिशा दिली. त्यांचा वारसा पुढील पिढ्यांना निसर्गप्रेम आणि संवर्धनाची शिकवण देत राहील.

मित्रांनो तुम्हाला आमचा Maruti Chitampalli Information 2025 हा लेख कसा वाटला ते जरूर कळवा आणि आपल्या मित्रांना जरूर शेअर करा.